به گزارش پایگاه خبری دانشگاه، مصاحبه اختصاصی با دکتر امراله صفری، عضو هیات علمی گروه زمین‌شناسی دانشگاه اصفهان به شرح زیر است:

-جناب آقای دکتر صفری، لطفاً درباره دستاورد اخیرتان در زمینه شناسایی گونه‌های جدید فسیلی توضیح دهید؟

دکتر صفری: بسم الله الرحمن الرحیم، برای اولین بار در جهان، در حوضه زاگرس ایران، چهار گونه فسیلی جدید روزن‌داران تک‌سلولی با کاربرد در اکتشاف ذخایر نفتی رسوبات اواخر دوره کرتاسه شناسایی و معرفی شده‌اند. این مقاله یکی از  دستاورد هائی است که حاصل بیش از بیست و پنج سال تحقیق و پژوهش اینجانب در قالب پایان نامه های دانشجویان تحصیلات تکمیلی و طرحهای پژوهشی  بر روی رسوبات اواخر دوره کرتاسه در حوضه زاگرس ایران است. گونه‌های شناسایی‌شده عبارتند ازCanalispina zagrosia،Siderolites persica،Loftusiatarburica و Omphalocyclus tarburensisکه برای نخستین بار در جهان در حوضه زاگرس ایران معرفی شده‌اند. 

-اهمیت این گونه‌های فسیلی در مطالعات زمین‌شناسی چیست؟

دکتر صفری: اهمیت این گونه‌ها زمانی آشکار می‌شود که بدانیم از آن‌ها می‌توان در تعیین سن رسوبات دریایی، فهم جایگاه چینه‌شناسی و بازسازی روند تکامل و مهاجرت این موجودات بر اساس حلقه های گمشده در طول اواخر دوره کرتاسه بهره برد. همچنین روند تکامل گونه های مختلف جنس‌های لوفتوزیا و امفالوسیکلوس در این مطالعات بررسی شده که در درک بهتر تغییرات این موجودات در طول زمان و تعیین سن رسوبات دریایی قدیمی نقش مهمی دارند.

-آیا این مطالعات به بررسی مناطق دیگر نیز پرداخته‌اند؟

 دکتر صفری: بله، تحقیقات اخیر همچنین به بررسی تکامل گونه‌های جنس امفالوسیکلوس در منطقه عمان و مهاجرت آن‌ها در طول حوضه زاگرس و سایر نقاط جهان پرداخته است.

لطفاً درباره سازند مورد مطالعه و اهمیت آن در اکتشافات ذخائر هیدروکربوری نفت و گاز توضیح دهید؟

دکتر صفری:  یکی از واحدهای کربناته مهم اواخر دوره کرتاسه در حوضه زاگرس ایران سازند تاربور است که در برخی نواحی دارای پتانسیل بالای مخزنی می‌باشد. رخساره‌های مخزنی این سازند محیط مناسبی برای ذخیره‌سازی و جریان سیالات هیدروکربنی نفت و گاز را فراهم می‌کنند. شناخت دقیق این سازند نقش مهمی در تطابق زمانی و زیستی در اواخر دوره کرتاسه دارد و امکان گسترش مخزنی و مدل‌سازی ناحیه‌ای آن را در گستره سکوی عربی فراهم می‌سازد. 

آیا این یافته‌ها در کشورهای دیگر نیز کاربرد دارند؟

دکتر صفری: بله، رسوبات رودیست‌دار کامپانین-ماستریشتین حوضه نئوتتیس دارای ذخایر نفت و گاز مهمی هستند، به‌ویژه در کشورهای حاشیه خلیج فارس مانند عراق و بحرین. این رسوبات اواخر دوره کرتاسه حوضه زاگرس ایران (سازند تاربور) در چاه‌های اکتشافی جنوب غرب ایران نیز گزارش شده‌اند. 

خبرنگار: نقش این گونه‌های جدید در بهبود فرآیند اکتشاف نفت و گاز چیست؟

دکتر صفری: شناسایی و توصیف این چهار گونه جدید فسیلی نقش بسزایی در بهبود دقت و کارایی اکتشاف ذخایر نفت و گاز در این حوضه کلیدی زاگرس دارد. این گونه‌ها به عنوان شاخص‌های زیستی دقیق‌تر و محلی‌تر عمل کرده و امکان تعیین سن دقیق تر و تطابق قابل‌اعتمادتر واحدهای سنگ‌چینه‌ای را در سراسر حوضه فراهم می‌سازند. این دقت بالاتر مستقیماً به شناسایی و تعریف دقیق‌تر سنگ‌های مادر(Source Rocks) ، سنگ های مخزن (Reservoir Rocks)  و سنگهای پوشش  (Cap Rocks)  نفت و گاز مربوط به اواخر دوره کرتاسه منجر می‌شوند. 

آیا این مطالعات به بازسازی محیط‌های رسوبی  و شرایط دیرینه اقلیمی آن زمان نیز کمک می‌کنند؟

دکتر صفری: بله، مطالعه این فسیل‌ها و اجتماعات همراه آن‌ها به بازسازی دقیق‌تر محیط‌های رسوبی و شرایط دیرینه‌اقلیمی آن زمان کمک می‌کند که برای درک توزیع فضائی و کیفیت سنگ‌های مخزن و مادر نفت و گاز ضروری است. در نتیجه، این داده‌های دیرینه‌شناسی نوین، مدل‌های زمین‌شناسی زیرسطحی را ارتقاء داده، ریسک اکتشاف را کاهش داده و به بهینه‌سازی استراتژی‌های توسعه میادین نفت و گاز در یکی از مهم‌ترین حوضه‌های هیدروکربوری ایران و جهان کمک می‌کند.

آیا این دستاورد علمی در مجلات بین‌المللی نیز منتشر شده است؟

 دکتر صفری: بله، نتایج این تحقیقات در ژورنال معتبر و تخصصی Palaeogeography Journal of تحت عنوان New species of larger benthic foraminifera from the Maastrichtian deposits of the southern margin of the Neotethys (Zagros Foreland Basin) منتشر شده است. 

پایگاه خبری دانشگاه اصفهان ضمن تبریک به جناب آقای دکتر صفری، این دستاورد علمی را گامی مهم در ارتقاء جایگاه پژوهشی دانشگاه و توسعه دانش زمین‌شناسی کشور می‌داند.

Fig. 1 New species of Canalispina and Siderolites from the middle to late Maastrichtian, Murak area. A–I) Canalispina zagrosia (number of spines (up to 8) with covering chambers and small test); J–S) Siderolites persica (small test); T) Siderolites calcitrapoides.

Fig. 1 Omphalocyclus species in the Murak area, middle to late Maastrichtian. A, B, C) Omphalocyclus cideensis; D) Omphalocyclus macroporus; E, F) Omphalocyclus tarburensis sp. nov.

Fig. 1 Microphotos of new species of Loftusia from the Murak area. A–P) Loftusia tarburica sp. nov.: equatorial (I and N) and subequatorial (A–H, J–M, O, and P) sections, middle to late Maastrichtian;

 شایان ذکر است برای دریافت اصل مقاله لطفا روی لینک زیر کلیم بفرمایید: 

https://drive.google.com/drive/folders/1A5RmSFYtohCswntUPC4wM1wQ0OeNPSw-